Stikstof, een thema van/voor de kerk? Ja! Hoe kan de kerk een plek zijn waar we nader tot elkaar komen, zonder de waarheid met bijbehorende scherpe randjes te omzeilen? Een brede groep christelijke netwerken, organisaties en kerken(koepels) nodigen geloofsgemeenschappen uit om elkaar vragen te stellen en verdieping te zoeken. Ze schreven een opinieartikel dat op 23 juni 2022 gepubliceerd is het Nederlands Dagblad.

Ga in gesprek over stikstof

Samen roepen geloofsgemeenschappen op om in gesprek en in gebed te gaan. ‘Laten we elkaar aanstaande zondag vragen stellen in plaats van stellingen te poneren.’ Welke vragen kun je elkaar zoal stellen. Hier wat suggesties:

1. Hoe ziet de boerderij en het platteland van de toekomst eruit, vanuit een bijbels perspectief?
2. Wat is er nodig om recht te doen aan alle betrokkenen en wat heb jij daarin te bieden vanuit jouw situatie?
3. Wat kan de kerk betekenen voor boerenfamilies die worden geraakt door de stikstofcrisis?
4. Durven we dit thema te laten raken aan onze eigen levensstijl?
5. Hoe kunnen we de (angst voor) polarisatie achter ons laten, en een gesprek voeren vanuit verwondering en dankbaarheid voor het feit dat de aarde ons dagelijks voorziet van voedsel?

Wat kun je nog meer doen als kerk in de stikstofcrisis?

• Pastoraat: denk na over wat je kunt betekenen voor mensen in je eigen geloofsgemeenschap die te maken hebben met deze crisis. Meer informatie hierover vind je op kerkenenlandbouw.nl.
• Gebed: misschien (hopelijk) is dit een open deur, maar we adviseren natuurlijk ook om dit onderwerp mee te nemen in gebed. Betrek boeren uit je omgeving concreet bij biddag en dankdag. 
• Bekijk je inkoopbeleid als kerk: hoe kun je met waar je boodschappen doet lokale boeren die duurzaam boeren ondersteunen? 
• Sluit voedselabonnementen af bij een lokale boer en deel die uit aan mensen met een kleine portemonnee. Zo krijgt de boer structurele inkomsten en een eerlijke prijs en maak je gezond eten bereikbaar voor mensen met een kleine portemonnee. 
• Heeft jouw kerk zelf landbouwgrond? Ga in gesprek met je pachter(s). Bespreek in alle openheid de mogelijkheden om te komen tot bv. een meer natuurinclusief bedrijf en ga in gesprek over wat daar voor nodig is. Klik hier voor meer informatie.
• Heeft jouw kerk vermogen? Overweeg om geld beschikbaar te stellen als investering en help zo een boer in jouw omgeving om om te schakelen naar meer natuurinclusieve landbouw. 

Visie en verdieping rondom stikstof

Hieronder een hele lijst met organisaties die het goede voorbeeld geven als het gaat om een rechtvaardig voedselbeleid:

• Boeren met Ontzag
• Herenboeren
• Kerken en Landbouw
• Landbouw met natuur
• Toekomstboeren
• Groene Kerken
• Micha Zondag 
• Goed Boeren
• Field Notes Podcast
• Van Groen naar Wijs
• Lector Ron Methorst van Aeres Hogeschool schreef een open brief aan jonge mensen met een hart voor de landbouw.

Voorbeelden van projecten waar kerk en landbouw elkaar raken:

• Proeven en Praten
• Stichting Blij Groessen
• Ekklesia Leiden
• Burgerboerderij Oosterwold

Waarom moet de kerk iets met stikstof?

Sommige onderwerpen gaan we liever uit de weg, want we stuiten altijd wel iemand tegen de borst. Toch zou juist de kerk een plek moeten zijn waar we nader tot elkaar komen, zonder de waarheid met bijbehorende scherpe randjes te omzeilen. In de stikstofcrisis zou je haast vergeten dat er een heleboel punten zijn waar vrijwel iedereen het over eens is. Bijvoorbeeld dat het allesbehalve goed gaat met de aarde. Dat onze manier van landbouw én de keuzes van de maatschappij daar een aandeel in hebben, net zoals het koopgedrag van consumenten en het beleid van de overheid. Dat de huidige oplossingen een enorme impact zullen hebben op de boeren en op het platteland. En bovendien: dat onze manier van discussiëren niet bijdraagt aan de verbondenheid die we nodig hebben om samen tot betere oplossingen te komen. 

Stikstof, waar moet het naartoe?

We weten allemaal waar het naartoe moet: een houdbaar productiesysteem voor ons voedsel, om de aarde leefbaar te houden. We moeten ons daarbij realiseren dat de discussie breder is dan alleen Nederland, stikstof en de veestapel. Het gaat over voedsel, dierenwelzijn, biodiversiteit, bodem, landschap, milieu, mondiale handel, het voortbestaan van (familie)bedrijven, persoonlijke dromen en sociale verbanden. Bovendien zijn boeren en natuur niet per definitie elkaars vijanden. Nog niet zo lang geleden vormden boerderijen en het boerenland in Nederland namelijk een heel divers landschap met een hoge biodiversiteit. Dat dit mogelijk is, is een hoopvolle boodschap.

Pijnloze oplossingen bestaan niet

We weten allemaal dat pijnloze oplossingen niet bestaan. En dat het niet rechtvaardig is als de boeren de enigen zijn die klappen vangen. Boeren hebben te maken met (de invloed van) toeleveranciers, verwerkers, supermarkten, bankiers, ambtenaren, consumenten én bedrijven. Iedereen heeft dus een rol en een verantwoordelijkheid. Ook de kerk. Bijvoorbeeld als de plek waar al die mensen elkaar tegenkomen. De Hervormde Kerk in Barneveld organiseerde tijdens de vogelgriepruiming een avond, waar boeren samenkwamen om het verdriet te delen. Ook opende de gemeente het gesprek in de gemeente, om zo gezamenlijk pastoraal naast de boeren te staan in deze onzekere tijd. 

In de kerk zoeken we met elkaar naar Gods bedoeling en staan we voor elkaar klaar. Daarbij putten we voor ons wereldbeeld, waarden en keuzes uit een bijzondere bron van wijsheid en inspiratie. De Bijbel staat vol met verhalen over hoe een samenleving in te richten, of beter gezegd: hoe te boeren. Laten we daar een gesprek over voeren binnen onze lokale gemeenschappen. Niet door stellingen te poneren, maar door vragen te stellen.