Hard en lelijk

 

De bassen dreunen door mijn auto. Gecombineerd met hard gegil en dissonante gitaarpartijen. ‘Lelijk. Wat is dit toch lelijk’ denk ik.

 

Het is een cd uit 2011 van de band ‘The Spirit that guides Us’ die ik kort geleden in mijn handen gedrukt kreeg. Deze band zag ik vaak optreden op het Flevo Festival, ik wist dat ze hardcore speelden. Maar dit was toch een ander level.

 

Innocent blood

Het album heet ‘innocent blood’, de opbrengsten zijn volledig voor Stop the Traffik[1], een organisatie die zich verzet tegen moderne slavenhandel. De band schreeuwt, krijst de misstanden uit: ‘this is how we demonstrate‘ wordt me toegeschreeuwd. Maar ze blijven niet simpel roepen dat slavenhandel verkeerd is. De band geeft geen simplistische boodschap over ‘die slechte handelaars’ en de ‘zielige slachtoffers’. Het album graaft ook naar de eigen rol in het geheel. ‘we wash our hands in their innocent blood’ wordt zacht gezongen in het eerste nummer. Weinig subtiel, maar wel to the point.

 

Slavernij

Het is veel te gemakkelijk om slavenhandel ‘verkeerd’ te vinden, terwijl we iedere dag gebruik maken van producten van slavernij. Of het nu gaat om kleding, chocolade of telefoons[2] gaat, al deze producten hebben in hun productie te maken gehad met vormen van slavernij. Of we het nu leuk vinden of niet: de aanschaf van ‘gewone’ kleding, een ‘gewone’ telefoon of chocolade financiert slavernij in de wereld. Op enig moment in ons leven hebben we deze gruwelijke business gesteund. Of we het nu leuk vinden of niet, of we het nu accepteren of niet, we doen mee aan deze zonde.

 

Schuldgevoel

En laten we eerlijk zijn: dit is heel lastig te accepteren. Hoe kun je nu schuldig zijn aan iets als het buiten je directe invloedssfeer hangt? Je kunt er als mens weinig aan doen. Je leeft gewoon je leven en dat is vaak al lastig genoeg. Om een permanent schuldgevoel mee te dragen aan iets dat zover buiten onze macht ligt voelt oneerlijk. In de kerk hebben we het natuurlijk wel over dat we ‘zondig’ zijn, vaak genoeg in stevige bewoordingen: Ik was al schuldig toen ik werd geboren, al ​zondig​ toen mijn moeder mij ontving lezen we in psalm 51. Dit voelt voor veel mensen in onze cultuur onrechtvaardig en ook in de kerk hebben we er moeite mee. Ik denk om twee redenen.

 

Steigeren 

Om te beginnen valt het me op dat we vaak onduidelijk over zonde blijven, niet gefocust op specifieke zaken. Zodra we het specifiek maken, zoals bij slavenhandel of klimaatverandering, gaan we steigeren: we doen toch ons best? Ja, dat is hopelijk zo, maar de werkelijkheid is dat je als mens niet ontkomt aan zonde. Het zit in ons aard. Het zit in ons systeem.

 

Gemeenschap

De tweede reden zit in een typisch West-Europese aversie: ík kan er toch niets aan doen? Waarom moet ik ‘mezelf’ als schuldig aanmerken, als ‘ik’ het niet gedaan heb. Ik heb immers het systeem niet opgezet? Dat is ook waar, maar je ontkomt niet aan de groep waar je uit komt, waar je in zit.  Collectieve schuld vinden we naar, maar het antwoord is niet: ‘ben ik mijn broeders hoeder?‘ Je bent nu eenmaal niet iemand die zonder gemeenschap, zonder systeem, in de wereld is gekomen. En die gemeenschap is nooit zonder zonde, want het is gemaakt door andere mensen als jij en ik.

 

Ik denk dat veel verhitte discussies in Nederland, zoals klimaatverandering, gebaat zouden zijn met het accepteren van collectieve schuld. Niet om een onnodig schuldgevoel mee te dragen, maar als alternatief voor de defensieve reacties die deze thema’s oproepen. Accepteren van schuld voelt als die cd waar ik het over had: het schuurt, piept en is lelijk.  Maar als we accepteren dat er schuld is, is er ook ruimte voor de volgende stap die we in de bijbel leren over Jezus: vergeving en een nieuwe start. Christelijk geloof is niet rondwentelen in schuldgevoel, het is het erkennen van schuld. en vervolgens met Gods hulp aan de slag gaan. Voor de wereld die komt.

 

Folkert de Jong is dominee en schrijft voor Micha Nederland regelmatig een scherpe blog over gerechtigheid. Hij gaat theologische thema’s niet uit de weg en neemt ons mee in de zoektocht naar het Koninkrijk van God en Zijn gerechtigheid.

 

[1]https://www.stopthetraffik.nl/

[2]https://news.vice.com/article/smartphones-child-labor-cobalt-mines-africa-congo-amnesty-international