Menu
Laatst zat ik bij Netflix even te struinen naar welke film ik met mijn man wilde kijken en toen kwam de titel Escape from Pretoria langs. Vaak laat Netflix al gelijk een scène uit de film zien om je te pakken. Mijn man en ik vinden films over gevangenisontsnappingen echt wel leuk, dus zonder verder te zoeken hebben we voor deze gekozen. Al snel bleek dat de context van de film erg actueel is.
Door Miriam Jongeneel
De film Escape from Pretoria gaat over twee blanke mannen (Tim Jenkin en Stephen Lee) die in 1978 in Zuid-Afrika gearresteerd werden en 8 en 12 jaar gevangenisstraf kregen voor het uitdelen van flyers tegen de apartheid (het systeem van rassenscheiding) en voor democratie. De film gaat over hun tijd in de gevangenis en vooral over het ontsnappen ervan. Hun drijfveer is om verder te gaan met het werk dat ze deden.
Ik vond het indrukwekkend hoe er in de gevangenis met deze mannen werd omgegaan: ze zijn daar samen met moordenaars en zware criminelen. Ze hebben niemand bedrogen of vermoord, maar hun cellen zijn net zo zwaar bewaakt als die van de moordenaars. Als Stephen Lee het opneemt voor een zwarte Zuid-Afrikaan die in de gevangenis werkt, wordt hij in elkaar geslagen. Alsof ze uitschot zijn doordat ze de rechten van de zwarten in het land gelijk willen maken.
Aan het einde van Escape from Pretoria wordt verteld dat de twee mannen in 1991 gratie kregen en niet meer op de vlucht hoefden te zijn. “De mondiale strijd tegen onderdrukking en onrechtvaardigheid resulteerde in de val van Apartheid in 1992.” Dit choqueerde mij ontzettend. Dat Zuid-Afrika tot 1990 nog officieel Rassenscheiding had. Ikzelf ben in 1996 geboren en vind het bizar dat mensen die misschien 10 jaar ouder zijn dan ik, in Zuid-Afrika nog Rassenscheiding hebben meegemaakt. Ik kan mij daar eigenlijk niets bij voorstellen.
De twee mannen die vastzaten in de gevangenis Pretoria hebben hard gevochten om vrij te komen om hun missie voort te zetten. Ze waren niet ontmoedigd in hun cellen en hebben zich niet overgegeven aan de onrechtvaardigheid die in het land de overhand had.
Dit liet me denken aan Paulus. Paulus zat ook in de gevangenis, hij probeerde misschien niet uit te breken, maar hij was zeker niet ontmoedigd. Hij vertrouwde in alles op God en schreef vanuit zijn cel nog steeds brieven om andere gemeentes te bemoedigen en te vermanen. Hij bleef strijden voor het koninkrijk van God, hij bleef discipelen. Tim en Stephen deden dit op hun eigen manier ook. Na de ontsnapping gingen ze verder met hun strijd tegen onrecht, dus op hun eigen manier ook voor het koninkrijk van God.
Deze film is zeer actueel met de hele Black Lives Matter-beweging en een echte aanrader. Het heeft mij opnieuw aan het denken gezet over mijn eigen rol als wit persoon. Tim Jenkin spreekt in het begin: ‘Toen onze ogen opengingen, werd de naakte realiteit van Apartheid duidelijk. Wat we altijd accepteerden zouden we nu afwijzen. We wilden geen leven dat gebaseerd was op leugens en onverschilligheid. We wilden ook strijden voor een democratisch en vrij Zuid-Afrika. Zonder rassendiscriminatie. Maar tenzij we ons blanke leventje vol privileges zouden opgeven, zouden onze woorden betekenisloos zijn.‘
Ik moest hierbij denken aan 1 Korintiërs 12:26: ‘Wanneer één lichaamsdeel pijn lijdt, lijden alle anderen mee; wanneer één lichaamsdeel met respect behandeld wordt, delen alle andere in die vreugde.’
Als wit persoon heb ik in mijn leven nog nooit systematisch racisme ervaren, betekent dit dat het mij niet aangaat? Nee, volgens Paulus in 1 Korintiërs heeft dat ook alles met mij te maken. Ook al lijd ik erdoor geen pijn, toch mag ik meeleven met mijn broeders en zusters die lijden door racisme. Ik geloof ook dat dit verder gaat dan alleen mijn broeders en zusters in Christus, het strekt zich uit over de hele mensheid, alle schepselen van onze God. Wij zijn geroepen om mee te leven, mee te lijden en mee te strijden met allen die onrecht aangedaan worden.
‘Ik mag meeleven met mijn broeders en zusters die lijden door racisme.’